Bilişsel Gelişim ve Kavram Eğitimi

Kavram:

Kavramları , benzer veya ortak özellikleri olan nesne, olay , fikir ve davranışların oluşturduğu sınıflamaların soyut temsilcileridir. Kavramların gerçek hayatta tam karşılıkları yoktur, örnekleri vardır.

Eğitim açısından kavram ise , ortak tepkiye yol açan ilişkili uyaran takımıdır.

Kavramlar, insanların duygu, düşünce ve hareket bütünlüğü içinde edindikleri tecrübeleri ile oluşurlar.

Kavramlar somut ve soyut (tanımlanmış) olarak incelenebilir;

Somut Kavramlar: Fiziksel özellikleri duyu organları ile algılanabilen kavramlardır. Somut kavramlar genellikle okul öncesi dönemde öğrenilmektedir. Somut kavramlar, soyut kavramların öğrenilmesinde önkoşuldur.

Soyut(tanımlanmış) Kavramlar:

– Bazı kavramlar, kavramın nitelikleri ya da kavramlar arasındaki ilişkiler, objenin kendisi somut olarak gösterilerek açıklanamaz. Bu tür kavramların tanımlanması gereklidir.

Kavram Öğretiminde Dikkat Edilecek Noktalar:
– Çocuğun yaş ve gelişim düzeyine uygun olmalıdır.
– Öğretilen kavramlar birbirini takip etmelidir.
– Kavram öğretimi yapılmadan önce hangi kavramları bildiği performans alımı ile belirlenmelidir.
– Çocuğun ihtiyaç duyduğu kavramlar öğretilmelidir.
– Kavram öğretilirken performans alımı sonucu bilmediği kavramlardan öğretime başlanmalıdır.
– Her bir kavram için ayrı planlama yapılmalı ve farklı materyaller seçilmelidir.
– Mümkün olduğunca günlük yaşantıyı destekleyen araç gereçler seçilmelidir.
– Her öğretimde farklı niteliklerde araç gereçler kullanılmalıdır.
– Aynı anda birden fazla kavram çalışmamalıdır.
– Çocuğun ilgisini çekecek materyallerle çalışılmalıdır.
– Aynı zamanda , ses çıkartan, çok renkli , ışık veren, kaygan, yapışkan,kokulu vb. araç gereçlerin seçiminden kaçınılmalıdır.
– Kavram öğretilirken aynı zamanda o kavramı destekleyen kavramların benzer örneklerin sunulması öğretimi kolaylaştırır.
– İlk önce kolay kavramlar sonra zor kavramlar öğretilmelidir.
– Kavramlarla çalışırken kavram kutusunun olması ve sırasının belli olması öğretim aşamasını kolaylaştırmaktadır.
– Öğretim sırasında çalışılan masa üzerinde sadece çalışılacak öğretim seti yer almalıdır.
– Öğretime başlanmadan pekiştireçler belirlenmelidir.
– Yönergeleri verirken kesinlik bildiren, net, açık cümleler kullanılmalıdır.
– Öğretim ortamı sesten, dikkat dağıtacak görsel kalabalıktan arındırılmalıdır.
– Mümkün olduğunca erken yaşlarda kavram öğretimi tamamlanmalıdır.
– Büyük yaştaki çocuklar öz bakım becerilerini yerine getirebiliyorsa akademik beceriler öğretilmelidir. Eğer öz bakım becerilerini yerine getiremiyorlarsa akademik beceriler yerine ilk önce öz bakım becerileri çalışılmalıdır.
– Öğretimi yaparken öğretmen ses tonunu iyi ayarlamalıdır.
– Öğretmen öğrenciyi ders başında güdülemelidir.
– Kavramlar öğrenilirken benzer ve yakın örneklere yer verilmesi kavramın öğrenilmesini kolaylaştırır.
– Kavramın olumlu ve olumsuz örneklerinin karışık olarak sunulması öğrenmeyi kolaylaştırmaktadır. Çünkü kavramın olumlu ve olumsuz örneklerinin karışık sunulması, kavramı tanımlayan niteliklerin açıkça ortaya çıkmasını sağlamaktadır.
– Kavramı öğretirken bildirimlere ve materyal sıralamasına uyularak öğretim yapılmalıdır.
– Öğretime başlanmadan önce çocuğun materyalleri incelemesine izin verilmelidir.
– Her bildirim sorulduğunda çocuğun cevaplaması için yeteri kadar zaman tanınmalıdır.
– Farklı okullara giden çocukların öğretmenleri çalışılan konular hakkında birbirlerine bilgi vermeli ve paralel olarak ilerlemelidirler.
– Çocuğun her doğru tepkisi ödüllendirilmelidir.
– Çalışılan kavramın adı söylenirken diğer kavramın adı “değil” olarak belirtilmelidir.
– Örneğin kırmızı öğretinde; Bu kırmızı, bu kırmızı değil gibi.
– Kavramlar diğer akademik becerilerin ön koşuludur.Kavramlar sağlıklı şekilde öğretilmeden diğer akademik becerilere geçilmemelidir.Aksi taktirde akademik becerilerde kopukluk olacak ya da daha zor öğrenecektir.
– Aynı nitelikten oluşan kavramlar daha kolay öğrenilmektedir.
– Kavram öğretimi yapılmadan önce uzun ve kısa dönemli amaçlar iyi belirlenmelidir.