Çevremizle (sosyal ve fiziksel) olan etkileşimimizde vücudumuzu etkili bir biçimde kullanabilmemizi sağlamak için, vücudumuz ve çevremizden gelen duyuları organize eden nörolojik bir işlemdir. Beyin bu işlemi günlük yaşam aktivitelerinde kullanır.

Duyu Bütünlüğü Fonksiyon Bozukluğu Nedir?

• Vücuttan ve çevreden duyu bilgisini alma, bu bilgiyi organize etme ve onu günlük yaşamda kullanmada zorluk
• Duyu girdisi ve motor yanıt arasındaki akışın bozulması
• En büyük sorun duyu sinirlerinin beyine doğru davranışları oluşturması için yeterli bilgi sağlayamamasıdır

Duyu Bütünlüğü Bozukluklarının İşaretleri

• Hiperaktivite ve dikkat bozuklukları
• Davranışsal problemler
• İşitme ve konuşma gecikmesi
• Beden ve duyu farkındalığındaki zayıflık
• Motor planlama bozuklukları
• Okulda öğrenme güçlükleri
• Özgüven eksikliği
• Ergenlik çağında problemler
• Duyu bütünlüğü bozuklukları en çok yaygın gelişimsel bozuklar spektrumu içinde görülsede kliniksel çalışmalar bir çok tanı grubunda da (cerebral palsi, down sendromu, gelişimsel gerilikler gibi) bu bozukluklara rastlanılmaktadır ve duyu bütünleme programı ile desteklenmelidir.

Duyu Bütünlüğü Tedavisi

• Temelde beyin yapılarının değişebilirlik ve modifiye olabilirliğine dayanır. (Plastisite)
• Tedavide hedef, belirli beyin seviyelerine yönelecek uyarıyı sağlama, olgunlaşma yada daha normal fonksiyon göstermesini sağlama ve tüm bilgierin bütünleştirilmesi için beyne yardımcı olmaktır.
• Ne kadar çok duyu o kadar çok motor yanıt

Tedavide amaç,

• Çocuğun önce derste daha sonra günlük yaşamda doğru davranışlar oluşturmasını sağlamak
• Doğal çevrede (evde,okuldave toplumda) birleştirilen eğitim
• Çocuğun vücudundan ve çevreden gelen duyusal bilgiyi sorgulama,destekleme,değerlendirme için aile ve eğitimcinin beraber çalışması

Tedavide Nelere Dikkat Etmeliyiz?

• Dört temel ilke uygulanmalıdır
• Davet etme
• Uygun (adaptif ) yanıt
• Aktif katılım
• Çocuğu yönlendirme
• Fırsat eğitimi
• Aktiviteler oyun şeklinde olmalıdır
• Yeterli motivasyon
• Çocuğun kendini güvende ve rahat hissettiği ortamlar
• Fiziksel yorgunluğun olmadığı zamanları doğru belirlemek
• Çocuğun ilgisini çekebilecek materyal ve oyuncakların belirlenmesi
• Çocukla konuşurken onların dünyayı nasıl algıladıklarını anlamaya çalışmak
• Komutların kısa ve net olması
• Göz kontağının kurulmasına dikkat edilmeli
• Ödül veya ceza sisteminin doğru belirlenmesi
• Oyun sırasında sözel olarak doğru geribildirim verilmesi (doğru oldumu?,neden yapamadın?vs..)
• Eğer çocuk yapamıyorsa önce model olmak
• Günlük yaşamda öz bakım becerilerinde bağımsızlığı sağlamak

Aileler Nelere Dikkat Etmeli?

• Çocuklar evde kendi hallerine bırakılmamalıdır .
• Çocuğun zarar verme düşüncesi ile yaptığı aktiveteler sürdürülmemelidir. (yastık atma, çocuğun vurması gibi)
• Cesareti kırılmamalıdır(hayır güzel olmadı demek yerine daha iyi olabilir gibi)
• Aktivite süreleri çok uzun tutulmamalıdır.

MODÜLASYON BOZUKLUĞU
ÇOCUĞUN VERDİĞİ TEPKİLER

• DUYU SAVUNMACILIĞI
• Hafif ve beklenmedik dokunma uyarılarına, yüksek frekanslı seslere, görsel uyarılar,kokular veya tatlara aşırı tepki
• KAPANMA DAVRANIŞI ( SHUT DOWN)
• Aktiviteleri çok yavaş ve isteksiz yapmak

Dokunma (Taktil) Duyu Tedavisi

• Duyu deneyimlerinin sık sık tekrarlanması
• Masaj
• Derin basınç masajı
• Anlaşılmayan duyulara karşı farkındalık yaratma
• Ani seslerden kaçınılmalı
• Aileye çevrede takıntılı olunan duyu kaynaklarını azaltma konusunda bilgi verilmeli
• Farklı fırçalarla uyarı vermek
• Top havuzu
• Farklı dokulu kumaşlarla çalışma
• Geniş yastıklar ve minderlerle çalışma
• Traş köpüğü ile oynama
• Trambolin

Dokunma ve derin basınç aktiviteleri çocuğun rahatlamasını sağlar, dikkati artırır ve doğru cevaplar vermesini sağlar.

Davranış Problemleri

• Daha çok otizmde görülür.
• Normale uymayan davranışlardır ve aileler başa çıkmada zorluk çeker.
• Öfke nöbetleri
• Saldırganlık
• Tekrarlayıcı hareketler
• Kendine zarar verme
• Yeme problemleri

Neler Yapılmalı

• Görmezden gelme
• Ödülü geri çekme
• Alternatif sunma
• Kararlı davranış net tavır
• Sözel uyarı
• Moralinizi yüksek tutmak ve diğer aile üyelerinin desteği

Komut– Yönerge ve Göz Kontağı (İşitsel ve Görsel Duyu)

• Göz kontağı için çocuğunuzla aynı seviyede olmalısınız
• Komutlar kısa ve net olmalıdır
• Yapılan aktivite sonuna kadar sürdürülmelidir
• Kararlı tavır ile gizli patron siz olmalısınız
• Biraz zorlayıcı olmak gerekmektedir

Dokunma Duyusunun Ayırt Edilmesi

• Nesneleri ayırt etme ile başlanmalı
• Nesneleri yeterli kuvvette tutabilme
• Kas kuvvetinin yeterli olduğu ancak gücün kontrol edelebilmesinin olmadığı görülür
• Farklı sertlikte olan nesnelerle çalışma (sertten yumuşağa doğru)

Motor Planlama

• Özellikle motor aktivitenin planlanmasını gerektiren, davranış bilgisi,amaç,niyet ve motivasyon gerektiren bir süreçtir.
• Duyusal süreç ve vücut algısı!!!
• NİYET-FİKİR
• NE YAPTIĞINI BİLMEK!!!
• BEKLENİLEN- YERİNE GETİRİLEN

Yerçekimi Emniyetsizliği

• Tüm hayatımız boyunca etki eden yerçekimi kuvveti
• Denge problemleri ile kendini gösterir.
• Çocuk yürürken yada otururken eğilirken bir yerden tutma ihtiyacı hisseder. (duyusal destek)
• Vücut şemasının zayıf gelişimi ile görülebilir.
• Duruş (postür) problemleri yaratabilir.

Bedensel Yetersizlik İle Farkı

• Yürüme problemleri aslında birçok hastalığa eşlik eden ve en başta yürüme eksikliği ile ortaya çıkan ve bu durumda aileyide çaresiz bırakan en önemli yetidir.
• Normal gelişim sürecinde yaşamın 1.yaşında kazanılan bir beceri
• Öncelik hedef en erken zamanda yürümenin kazanılması daha sonra fonksiyonelliğe dönüştürülmesi
• Genelde nörolojik hastalıklar grubunda olan yürüme ve denge problemleri duyu bütünlüğü bozukluğuna bağlı gelişen yürüme problemlerinden farklıdır.
• Duyu bütünlüğü bozukluğu olan çocuklarda yürümenin bir beceri olarak kazanıldığı ancak yürüme sırasında farkındalıkların az olmasından ötürü çocuğun karşısına çıkan problemlerle başa çıkamadığını görüyoruz.
• Dbb olan çocuklarda kas kuvvetinde bir yetersizlik yoktur.
• Aynı şekilde yaşanılan duruş problemlerine baktığımızda kas kuvvetinin yeterli olduğu ancak duyu girdilerinin yetersiz olduğunu görüyoruz. (Yapılan her aktivitenin uygun bir duruşu olmalı)
• Baş pozisyonlarındaki değişimin tolere edilememesi
• Önce çocuğun kendini güvende hissetmesini sağlamak
• Farklı zeminlerde yürütmek
• Tırmanma
• Egzersiz topu ile yapılan aktiviteler
• Merdiven inip çıkma
• Salıncak
• Denge tahtası
• Ayak taban altı masajı
• Tek ayak üstünde durma
• Zıplama
• Tünel oyunu
• Koordinasyon hareketleri
• Yürümenin simetrisinin sağlanması
• Vücudün yürüme esnasında fonksiyonel kullanılabilmesi