Yutma Güçlüğü

Yutma güçlüğü (disfaji), alınan gıdanın ağızdan mideye transferinin mekanik olarak engellenmesi, yutma hareketini sağlayan kasların gücünün azalması veya koordinasyonunun bozulması sonucu oluşan bir semptomdur.

Bazen kişi, ağızdan hiçbir madde olmadan da kuru olarak, fizyolojik yutkunmalar yapmak istediğinde de aynı zorluğu hissedebilir.

Nasıl Yutarız?

Embriyolojik hayatın dördüncü ayından itibaren fetüs amniyotik sıvıyı yutmaya başlar, Yeni doğan bebekte gıda alınması emme iledir. Bebek gelişimini tamamlayınca emme-yutma refleksi gelişmiş olur. Yutma refleksi ile solunum inhibe olur. Böylece yutma refleksi hiçbir zorluğa uğramadan devam eder.

Yutma ağızdan başlayıp midede sona eren bir fonksiyondur ve dört fazı vardır:

1. Yiyecek ve içecekler çiğnenerek yutmaya hazır hale getirilir.
2. Dil, yiyecek ve içecekleri ağızdan arka bölüme iterek yutma yanıtını başlatır. (ağız fazı)
3. Yiyecek ve içecekler hızlıca yutaktan yemek borusuna geçer. (yutak fazı)
4. Yiyecek ve içecekler yemek borusundan mideye geçer. (yemek borusu fazı)
Birinci ve ikinci fazlar sistemli kontrol altında oluşurken, üçüncü ve dördüncü fazlar kendiliğinden (refleksif olarak) oluşur.

Yutma Güçlüğünün Sebepleri Nelerdir?

Yutma güçlüğü yutma mekanizmasındaki problemden kaynaklanabileceği gibi, kafa yaralanmaları, dejeneretif hastalıklar, otoimmüne bozukluklar, gastrointestinal bozukluklar, taravma/ameliyat sonucu olan organ kayıpları sonrasında da oluşabilir.
Çocuklarda görülen yutma güçlüklerinin en sık karşılaşılan sebepleri ise; mental reterdasyon, kas hastalıkları, diş eksiklikleri, dil kasları ve dil sinirlerindeki bozukluklar, dilin ağza göre büyük olması, gastroözefegeal reflü, özefagus şekil bozukluğu, konjenital ve/ya edinsel fistüller olarak saymak mümkündür.


Yutma Güçlüğünün Semptomları

• Ağızda tükürüş artışı
• Uzamış veya belirgin yutma güçlüğüne bağlı yetersiz beslenme ve kilo kaybı.
• Yutma sırasında kolayca geçmeyen yiyecek parçalarının, sıvıların ve tükürüğün akciğerlere aspire edilmesine bağlı olarak gelişen öksürük ve boğulma hissi
• Yiyecek ve içeceklerin boğaza takılma hissi
• Boğaz ve göğüste rahatsızlık hissi

Tedavi

Tedavi süreci, yutma güçlüğünün sebebine göre değişecektir. Medikal yada cerrahi müdahale gereken durumlar dışında, motor bir fonksiyon bozukluğuna bağlı ortaya çıkan bir yutma güçlüğünde uygun şekilde yapılan uyarımlar, pozisyonlamalar ve gerekli kasların aktif çalıştırılmasıyla semptomun azalmasına katkı sağlanabilmektedir. Ayrıca beslenme alışkanlığının düzenlenmesi de tedavi sürecinin kritik bir basamağıdır. Basit önerilen beslenme sorununu ortadan kaldırabildiği durumlar dışında uzmandan yardım alınması gereken durumlar da olabilir
Tedavi sürecinde yutmayı geliştirmede yardımcı olacak bir diğer çalışma da çiğneme alıştırmalarıdır. Çiğneme aktivitesi ile hem ilgilikaslar uyarılmış hem de motor hareketleri desteklenmiş olur. Ayrıca çiğnemeden sonra refleksif olarak gelişen yutma fazına geçiş de böylece kolaylaştırılmış olur.